Każdy miłośnik gór prędzej czy później staje przed pytaniem: co dalej? Gdy zwykłe szlaki turystyczne przestają już dostarczać emocji, a pragnienie większej dawki adrenaliny narasta, warto rozważyć via ferraty. Moja pierwsza przygoda z "żelazną drogą" rozpoczęła się właśnie na Skalke w Słowacji – i muszę przyznać, że nie mogłem wybrać lepszego miejsca na ten debiut.

Via ferrata, w dosłownym tłumaczeniu z włoskiego oznaczająca "żelazną drogę", to szlak górski o charakterze wspinaczkowym, zabezpieczony stalową liną poręczową służącą do autoasekuracji. To coś pośredniego między zwykłą turystyką górską a wspinaczką skalną – daje możliwość bezpiecznego poruszania się po eksponowanym terenie skalnym przy użyciu specjalistycznego sprzętu.

Historia via ferrat sięga XVII wieku, ale prawdziwy rozwój nastąpił podczas I wojny światowej w Dolomitach, gdzie tego typu trasy służyły przemieszczaniu się wojsk. Dziś via ferraty to popularna forma aktywności turystycznej, łącząca piękne widoki z dozą adrenaliny.

Skalka pri Kremnici, wznosi się na wysokość 1231 m n.p.m. i jest częścią masywu Gór Kremnickich na Słowacji. To miejsce oferuje jedne z najbardziej różnorodnych i atrakcyjnych via ferrat w tym regionie, co czyni je idealnym wyborem dla początkujących.

Kompleks ferrat na Skalke składa się z dwóch głównych grup tras oddalonych od siebie o 850 metrów:

• Via Ferraty Komin – zawierające główną ferratę Komin oraz spektakularny 80-metrowy "tybetański" most linowy

• Via Ferratový Svet – nowszy kompleks z najtrudniejszą ferratą na Słowacji o nazwie F-újha

Przed wyruszeniem na pierwszą via ferratę musiałem zaopatrzyć się w odpowiedni sprzęt. Bez tego wyposażenia wejście na trasę jest niemożliwe i skrajnie niebezpieczne.

Kask wspinaczkowy – absolutnie niezbędny element ochrony głowy przed spadającymi kamieniami i urazami podczas kontaktu ze skałą. Na via ferratach często zdarza się, że osoby powyżej nas mogą nieumyślnie strącić odłamki skalne.

Uprząż wspinaczkowa – służy do połączenia z lonżą via ferrata. Uprząże dedykowane na via ferraty różnią się od wspinaczkowych – są lżejsze, mają mniej wyściółki i specjalną konstrukcję punktu wiązania wyniesionego powyżej pasa. To pozwala na odpowiednie wypozycjonowanie użytkownika w razie ewentualnego odpadnięcia.

Lonża z absorberem energii – kluczowy element całego systemu bezpieczeństwa. Lonża ma kształt litery Y i składa się z dwóch elastycznych ramion zakończonych specjalnymi karabinkami oraz absorbera energii, który w razie upadku pochłania energię zatrzymania. Jeśli absorber został kiedykolwiek uruchomiony (co zazwyczaj jest oznaczone na etykiecie), lonża musi zostać wymieniona.

Rękawiczki – choć nie są obowiązkowe, zdecydowanie warto je mieć. Chronia dłonie przed otarciami podczas kontaktu ze stalową liną i zapewniają lepszy chwyt. Najlepsze są rękaviczki z wewnętrzną skórzaną wyściółką, dostępne zarówno pełne jak i bezpalczaste.

Odpowiednie buty – idealne są lekkie buty podejściowe z dobrze wyprofilowaną podeszwą Vibram, posiadające płaską strefę wspinaczkową na czubku. Generalnie lepsze są buty z odkrytą kostką, które zapewniają większą swobodę podczas wspinaczki.

Pętla wspinaczkowa z karabinkiem – przydatna do odpoczynku na trasie, szczególnie jeśli lonża nie posiada dodatkowego punktu do zawieszenia się.

Most (A) – 80-metrowy wiszący most rozpięty między dwoma skałami na wysokości 40 metrów nad ziemią. To jedna z najdłuższych tego typu konstrukcji w Europie i prawdopodobnie najbardziej widowiskowa część całego kompleksu. Poziom trudności A oznacza, że praktycznie każdy może go przejść, ale ekspozycja robi wrażenie.

Komin (C) – główna ferrata w tej lokalizacji. Długie, ciekawe przejście przez naturalny komin skalny. To trasa o średniej trudności, wymagająca nieco więcej umiejętności i sił niż poprzednia.

Janosikova Diera (A/B) – bardzo krótka trasa trawersująca jedną z pomniejszych skał. Idealna na rozgrzewkę przed trudniejszymi trasami.

Výzva (E) – najtrudniejsza ferrata w tej lokalizacji. Stroma, miejscami przewieszona wspinaczka na szczyt wysokiej skały. To trasa tylko dla bardzo doświadczonych osób.

To nowszy kompleks otwarty w 2020 roku, bardziej przypominający park linowy niż tradycyjną via ferratę. Znajduje się tu kilka tras o różnej skali trudności, w tym najtrudniejsza trasa na Słowacji:

F-újha (F) – ekstremalnie trudna trasa przeznaczona jedynie dla osób ze sporym doświadczeniem wspinaczkowym. Stopień trudności F to najwyższy poziom na słowackiej skali.

Traverz (B) – główna trasa o długości 100 metrów, trawersująca masyw skalny i połączona różnymi elementami technicznymi jak "ptasie gniazda", belki, wahadła czy mosty linowe.

Wybierając się na pierwszą via ferratę, czułem mieszankę podekscytowania i zdenerwowania. Skalka okazała się idealnym miejscem na ten debiut – różnorodność tras pozwoliła na stopniowe poznawanie tego sposobu aktywności.

Zacząłem od najłatwiejszych tras poziomu A/B, aby oswoić się ze sprzętem i techniką przepinania lonży. Najważniejszą zasadą bezpieczeństwa, którą szybko przyswoiłem, było utrzymywanie ciągłości asekuracji – jeden karabinek zawsze musi być wpięty w stalową linę.

Najbardziej zapadł mi w pamięć przejść przez słynny 80-metrowy "tybetański" most. Mimo że technicznie bardzo łatwy (poziom A), psychicznie stanowił nie lada wyzwanie. Spojrzenie w dół na 40 metrów pustki pod stopami wywołało pierwsze prawdziwe mrowienie w brzuchu.

Ekspozycja była znacznie większa niż na jakichkolwiek szlakach turystycznych, z którymi miałem wcześniej do czynienia. To właśnie ta różnica sprawia, że via ferraty są tak wciągające – połączenie bezpieczeństwa płynącego ze stałej asekuracji z emocjami wynikającymi z ekspozycji.

Bardzo doceniłem możliwość wypożyczenia sprzętu na miejscu. Za 10 euro na 4 godziny otrzymałem kompletny zestaw: uprząż, kask i lonżę z absorberem. To doskonała opcja dla osób, które dopiero sprawdzają, czy via ferraty są dla nich.

Zacznij od łatwych tras – nie próbuj od razu najtrudniejszych ferrat. Stopień A lub B to idealny poziom na pierwszy raz.

Wybierz się z doświadczoną osobą – jeśli to możliwe, idź z kimś, kto już miał do czynienia z via ferratami. Pomoże to szybko przyswoić podstawy i zapewni wsparcie w trudnych momentach.

Sprawdź pogodę – via ferraty w deszczu czy mgle są niebezpieczne. Lepiej przełożyć wyjście na lepsze warunki.

Wyrusz wcześnie rano – daje to więcej czasu na ukończenie trasy i uniknięcie ewentualnych burz popołudniowych.

Nie przeceniaj swoich sił – lepiej wybrać trasę, która wydaje się łatwiejsza, niż utknąć w połowie trudnej ferraty.

Pierwsza via ferrata na Skalke w Słowacji okazała się niezapomnianym doświadczeniem. Kompleks tras o różnym poziomie trudności, spektakularne widoki i dobrze rozwinięta infrastruktura sprawiają, że to miejsce idealnie nadaje się dla osób rozpoczynających przygodę z via ferratami.

Via ferraty to doskonały sposób na odkrycie nowego wymiaru górskiej aktywności – dają możliwość bezpiecznego poznania ekspozycji i emocji towarzyszących wspinaczce, bez konieczności posiadania zaawansowanych umiejętności wspinaczkowych. Skalke pokazała mi, że "żelazne drogi" mogą być zarówno dostępne dla początkujących, jak i stanowić wyzwanie dla doświadczonych wspinaczy.

Czy to była moja ostatnia via ferrata? Zdecydowanie nie! Skalke na Słowacji okazała się idealnym miejscem na rozpoczęcie tej przygody.